LIFE. „Śląskie.Przywracamy błękit”

Mieszkańcy, którzy chcą się dowiedzieć, jak zdobyć dotację na ocieplenie domu, czy dopłatę do instalacji odnawialnych źródeł energii mogą teraz skorzystać z usług Ekodoradcy. Stanowisko takie zostało stworzone w Urzędzie Miasta Żory w ramach projektu zintegrowanego LIFE „Śląskie. Przywracamy błękit”.

Głównym celem projektu „Śląskie. Przywracamy błękit” są kompleksowe działania na rzecz poprawy jakości powietrza na terenie województwa śląskiego, w tym także Żor, umożliwiające efektywne wdrożenie Programu Ochrony Powietrza dla województwa śląskiego, przyjętego uchwałą nr VI/21/12/2020  z dnia 22 czerwca 2020r. Sejmiku Województwa Śląskiego.

W Żorach na stanowisku Ekodoradcy zatrudniona została Joanna Szerzyńska-Grabowska. Na jaką pomoc można liczyć z jej strony? Służy radą w zakresie pozyskiwania dotacji do wymiany źródła ciepła i podniesienia efektywności energetycznej budynku, pomoże prawidłowo wypełnić wniosek o dotację na ocieplenie domu  (termomodernizację) i opracować sposoby na zmniejszenie kosztów ogrzewania, a także pokaże jak zdobyć dopłatę do instalacji odnawialnych źródeł energii i pomóc w ich wyborze.

- Zachęcam do wspólnego działania, cel jest jeden – przywrócić czyste powietrze w gminie Żory. Będę starała się m.in. pokazać korzyści z ekologicznego ogrzewania domów, informować o zasadach uchwały antysmogowej oraz pomagać w pozyskiwaniu środków na prace termomodernizacyjne – podkreśla Joanna Szerzyńska-Grabowska, Specjalista-Ekodoradca.

Z Ekodoradcą można kontaktować się osobiście lub telefonicznie w godzinach pracy Urzędu Miasta Żory - Rynek 9, I piętro, pokój 103, tel. +48 32 43 48 145.

Program LIFE jest instrumentem finansowania działań na rzecz środowiska i klimatu Unii Europejskiej. Ogólnym celem programu LIFE jest przyczynienie się do wdrażania, aktualizacji i rozwoju polityki i prawodawstwa UE w zakresie środowiska i klimatu poprzez współfinansowanie projektów o europejskiej wartości dodanej. Program LIFE rozpoczął się w 1992 r. i do tej pory współfinansował około 4600 projektów w całej UE, o łącznym wkładzie około 6,5 miliarda euro w ochronę środowiska i klimatu. Na kolejną fazę programu (2021-2027) Komisja Europejska zaproponowała zwiększenie budżetu do 5,45 mld euro. Programem LIFE zarządza Komisja Europejska, która zleciła jego realizację Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA).

1 czerwca 2018 r. Komisja Europejska wprowadziła rozporządzenie ustanawiające nowy program LIFE na lata 2021-2027, którego celami są:

• przyczyniać się do przejścia na czystą, o obiegu zamkniętym, energooszczędną, niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu gospodarkę, w tym poprzez przejście na czystą energię
• chronić i poprawiać jakość środowiska,
• powstrzymać i odwrócić utratę różnorodności biologicznej, przyczyniając się w ten sposób do zrównoważonego rozwoju

Komisja przeznaczyła 5,45 mld euro na nowy program obejmujący cztery podprogramy:

• Przyroda i bioróżnorodność
• Gospodarka o obiegu zamkniętym i jakość życia
• Łagodzenie zmian klimatu i adaptacja
• Przejście na czystą energię

To o 60% więcej niż w poprzednim okresie. 3,5 miliarda euro zostanie przeznaczone na projekty środowiskowe, a pozostałe 1,9 miliarda euro zostanie przeznaczone na działania w dziedzinie klimatu.

Przyroda i różnorodność biologiczna – wspieranie projektów LIFE, które pomogą chronić przyrodę Europy, przyczyniając się tym samym do zrównoważonego rozwoju. Przewidziane są również nowe „Strategiczne Projekty Przyrodnicze”. Pomogą one włączyć politykę ochrony przyrody i bioróżnorodności do innych obszarów, takich jak rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich. Ten podprogram wspiera wdrażanie unijnych dyrektyw dotyczących ochrony dzikich ptaków i siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, a także unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej na rok 2030. Pomoże również w rozwoju sieci Natura 2000 i przyczyni się do powstania rozporządzenia w sprawie inwazyjnych gatunków obcych.

Łagodzenie zmiany klimatu i przystosowanie się do niej – ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie odporności na zmianę klimatu i podnoszenie świadomości na temat łagodzenia zmiany klimatu. Ten podprogram pomaga w przejściu na zrównoważoną, wydajną energetycznie, opartą na energii odnawialnej, neutralną dla klimatu i odporną gospodarkę.

Gospodarka o obiegu zamkniętym i jakość życia – projekty LIFE będą opracowywać technologie i rozwiązania mające na celu usprawnienie gospodarki o obiegu zamkniętym. Projekty obejmują odzyskiwanie zasobów z odpadów, a inne w zakresie gospodarki wodnej, powietrza, hałasu, gleby i chemikaliów, a także zarządzania środowiskiem. Wspierają one plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. Ponadto ten podprogram ma na celu ochronę, przywracanie i poprawę jakości środowiska poprzez bezpośrednie interwencje lub inne polityki. Będzie też nadal wdrażać, monitorować i oceniać politykę i prawo UE w zakresie ochrony środowiska za pośrednictwem strategicznych projektów zintegrowanych.

Przejście na czystą energię – ten podprogram będzie finansował projekty LIFE poświęcone efektywności energetycznej i odnawialnym źródłom energii na małą skalę w celu wsparcia pakietu „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków”. Ułatwi przejście na energooszczędną, opartą na odnawialnych źródłach energii, neutralną dla klimatu i odporną gospodarkę. Ma też na celu usunięcie barier rynkowych, które mogą utrudniać społeczno-gospodarcze przejście na zrównoważoną energię.

Program „Śląskie. Przywracamy błękit”. Kompleksowa realizacja Programu ochrony powietrza dla województwa śląskiego to największy w Europie projekt ochrony powietrza, obejmujący swoim zasięgiem całe województwo śląskie. Bierze w nim udział 89 partnerów i współbeneficjentów.

Okres jego realizacji to 1 stycznia 2022 roku – 31 grudnia 2027 roku.

Projekt współfinansowany jest z Programu LIFE Unii Europejskiej – program działań na rzecz środowiska i klimatu oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Nadrzędnym celem projektu jest sprawna i efektywna realizacja Programu ochrony powietrza dla województwa śląskiego (dalej POP), który został przyjęty Uchwałą nr VI/21/12/2020 z dnia 22 czerwca 2020 roku przez Sejmik Województwa Śląskiego.

Główny cel projektu jest zbieżny z nadrzędnym celem Programu Ochrony Powietrza tj. opracowaniem i wdrożeniem działań naprawczych, których realizacja doprowadzi do poprawy jakości powietrza, co w konsekwencji spowoduje ograniczenie niekorzystnego wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie i życie mieszkańców województwa śląskiego. Podjęte w ramach projektu działania umożliwią znaczące przyspieszenie tempa wymiany urządzeń grzewczych małej mocy (poniżej 1MW) opalanych paliwami stałymi w sektorze komunalno-bytowym, co stanowi główne źródło sytuacji problemowej na terenie województwa.

W dalszej kolejności do celów projektu należy zaliczyć:

• rozwój potencjału instytucjonalnego, regionalnego systemu wsparcia doradczego oraz regionalnej platformy informacji w zakresie poprawy jakości powietrza (stworzenie lokalnej sieci kompetentnych ekodoradców na poziomie lokalnym – gminnym i subregionalnym);
• rozwój know-how, narzędzi, metod i działań demonstracyjnych, które mogą wzmocnić wdrażanie POP i Europejskiego Zielonego Ładu zarówno na terenie województwa śląskiego, sąsiadujących regionów transgranicznych, jak i na terenie Polski;
• podniesienie poziomu wiedzy w różnych grupach docelowych w zakresie niskiej emisji oraz działań zapobiegawczych, z uwzględnieniem ich efektywności finansowej, zarówno na terenie województwa śląskiego, jak i w ujęciu transgranicznym;
• transfer dobrych praktyk do innych regionów Polski i Europy.

Dzięki realizacji projektu osiągnięte zostaną także następujące cele szczegółowe:

• podniesienie skuteczności wdrożonych rozwiązań legislacyjnych (Uchwała antysmogowa) wymuszających wymianę przestarzałych, niskosprawnych urządzeń grzewczych;
• wdrożenie mechanizmów efektywnej kontroli zanieczyszczeń na szczeblu samorządowym i wypracowanie dobrych praktyk w tym zakresie (monitoring emisji z wykorzystaniem dronów, kontrole palenisk);
• wypracowanie dobrych praktyk w zakresie planowania inwestycji na poziomie gminnym;
• wdrożenie metod optymalnego podnoszenia efektywności energetycznej i racjonalnego inwestowania w obiektach użyteczności publicznej (modelowe rozwiązania celu do szerokiego zastosowania);
• wsparcie władz lokalnych w działaniach na rzecz poprawy jakości powietrza i adaptacji do zmian klimatu poprzez podniesienie jakości przestrzeni publicznej oraz zwiększenie udziału powierzchni zielonej na terenach zurbanizowanych.

Całkowita wartość projektu: 16 515 020 euro (ok. 76 mln zł), w tym:

• środki LIFE (60%): 9 908 979 euro (ok. 45,6 mln zł)
• środki NFOŚiGW (35%): 5 780 243 euro (tj. 25 883 350 zł)
• łączny wkład własny wszystkich partnerów (5%): 825 798 euro (ok. 3,8 mln zł),
• z czego wkład własny Województwa Śląskiego: 412 121 euro (ok. 1,9 mln zł).

Przewodniki, dostosowane do potrzeb kształcenia w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych, powstały pod merytoryczną opieką specjalistów z Politechniki Śląskiej oraz metodyków z Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego. Zostały one opracowane w ramach projektu pn. „Śląskie. Przywracamy błękit”. Jest to największa inicjatywa tego typu w Europie, mająca na celu poprawę jakości powietrza w regionie. 

Zakres tematyczny przewodników:

1) Zmiana klimatu i cele klimatyczne.

2) Ocena jakości powietrza:

• Czynniki wpływające na stan jakości powietrza,

• Składniki zanieczyszczonego powietrza,

• Monitoring jakości powietrza w województwie śląskim.

3) Zanieczyszczenie powietrza:

• Emisja i źródła zanieczyszczeń w Polsce, Europie i województwie śląskim.

4) Konsekwencje zanieczyszczenia powietrza:

• Środowiskowe, zdrowotne oraz ekonomiczno-społeczne.

5) Sposoby zapobiegania niskiej emisji.

6) Odnawialne źródła energii:

• Zalety i wady OZE oraz ich wykorzystanie w województwie śląskim.

7) Termomodernizacja budynków i znaczenie terenów zielonych.

Wszystkie materiały są dostępne bezpłatnie na stronie projektu „Śląskie. Przywracamy błękit”

Zapraszamy nauczycieli do korzystania z tych materiałów i inspirowania młodzieży do działania na rzecz czystego powietrza i ochrony klimatu.