Zarówno samo miasteczko, jak i jego najbliższe okolice zamieszkiwał w przeszłości lud Matyo, którego tradycje kultywowane są do dziś. Jego zwyczaje, stroje i sposób życia w dość dużym stopniu różniły się od reszty ludności zamieszkujacej okolice Egeru. Sąsiedzi nazywali ich Matyasami (Maciejami - od króla Macieja Korwina, który nadał Mezőkövesd prawa miejskie), stąd też wzięła się nazwa ludu -Matyo.
Początki współpracy
29 września 1995 roku w Żorach doszło do podpisania umowy o współpracy między naszym miastem a węgierską miejscowością Mezőkövesd. Kilka miesięcy wcześniej, prezydent Żor, którym wtedy był Zygmunt Łukaszczyk, poznał burmistrza Mezőkövesd Gyorgy Herkelego, który, wraz z innymi przedstawicielami węgierskich samorządów przebywał w Katowicach. Na spotkaniu u wojewody, w trakcie wzajemnego przedstawiania się, burmistrz Mezőkövesd wykrzyknął zaskoczony: "Żory - przecież tak się nazywa dzielnica w moim mieście!". Obaj panowie przypadli sobie do gustu i postanowili przenieść swą prywatną przyjaźń na grunt współpracy między samorządami. W tej chwili, żaden z nich nie zajmuje już ówczesnych stanowisk, jednak z kolei obecny prezydent Żor Waldemar Socha z nowym burmistrzem Mezőkövesd Gyulą Halmaiem również przypadli sobie do gustu i współpraca była kontynuowana. W tej chwili burmistrzem Mezőkövesd jest András Tállai.
Umowa o współpracy z roku 1995
Ciała przedstawicielskich samorządów miasta Żory znajdującego się w Polsce oraz miasta Mezőkövesd znajdującego się na Węgrzech zgodnie deklarują intencję, że w interesie ciągłej współpracy pomiędzy obydwoma miastami oraz nawiązania bezpośredniego kontaktu między obywatelami żyjącymi w obydwu miastach, nawiązują Kontakt bratnich miast W interesie realizacji zgodnie wyrażonego zamiaru:
• strony informują się nawzajem o historii swoich miast,
• strony zapoznają się wzajemnie ze swoistymi wartościami kulturalnymi, ekonomiczną strukturą gmin i siecią instytucji,
• strony wymieniają doświadczenia w zakresie funkcjonowania samorządów lokalnych.
W ramach długoletniej współpracy preferujemy następujące wyróżnione zakresy:
1. Turystyka - ruch zagraniczny: koordynowanie turystyki leczniczej i turystyki folklorystycznej z operatywnym udziałem kompetentnych instytucji służby zdrowia oraz turystyki.
2. Wczasy: propagowanie wczasów rodzinnych, indywidualnych, kolonii z udziałem instytucji turystycznych oraz szkół.
3. Kultura: rozwijanie ciągłej współpracy pomiędzy instytucjami i stowarzyszeniami kultury i oświaty.W tym zakresie: • wzajemne zapraszanie na festiwale, • organizowanie wystaw, koncertów, • organizowanie obozów twórczych.
4. Sport: • wspomaganie współpracy pomiędzy klubami sportowymi, w pierwszej kolejności w zakresie żeńskiej i męskiej piłki ręcznej, • wspólne organizowanie międzynarodowego dnia sportu np. "Challenge Day".
5. Zajmowanie się dziećmi upośledzonymi a w tym: zapoznawanie się z doświadczeniami miasta Żory w zakresie współpracy z Duńczykami oraz informowanie się nawzajem o formach organizacyjnych w zajmowaniu się dziećmi upośledzonymi.
6. Gospodarka: • koordynacja bezpośrednich kontaktów pomiędzy specjalistami gospodarki, przedsiębiorcami oraz różnymi podmiotami gospodarczymi,
• założenie systemu informacyjnego,
• organizowanie spotkań branżowych,
• wspomaganie zaproszeń na wystawy i targi przemysłowo - gospodarcze,
• wspólne wypracowanie i wspomaganie wspólnych konkursów i programów np. "PHARE",
• kooperacja w zakresie budownictwa mieszkań oraz w inwestycjach komunalnych.
Strony co roku przeglądają i oceniają realizację w praktyce celów współpracy, możliwości ich dalszego rozwoju oraz wspólnie ustalają programy i zadania na następny rok.
Wspólne kontakty
Wspólne kontakty można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej zaliczają się wyjazdy poszczególnych zespołów artystycznych i sportowych, wymiany uczniów między szkołami, wzajemne wizyty członków ochotniczych straży pożarnych, czy nawet... księży i ministrantów z parafii w obydwu miastach. Druga kategoria to organizowane na przemian, Dni Kultury Węgierskiej w Żorach i Dni Kultury Polskiej w Mezőkővesd. Do tej pory trzykrotnie już do Żor przyjeżdżali węgierscy artyści - zespoły muzyczne i taneczne, malarze prezentujący swe prace na wystawach w Miejskim Ośrodku Kultury. Węgrzy zaprezentowali też zbiory sztuki ludowej z muzeum "Matyo" w Mezőkövesd.Także trzy razy odbyły się już Dni Kultury Polskiej w Mezőkövesd. Oprócz żorskich zespołów ludowych, mażoretek, młodych artystów ze Szkoły Muzycznej czy znanej w całej Europie żorskiej grupie folkowej "Carrantuohill", na estradzie na Rynku Mezőkövesd wystąpili również zaproszeni przez Żory artyści z filharmonii opolskiej i operetki gliwickiej.
Maj 2005
11 maja 2005 roku do Żor przyjechała delegacja władz samorządowych z partnerskiego węgierskiego miasta Mezokovesd, której przewodniczył burmistrz tego miasta András Tállai. Delegacja po zwiedzeniu miasta spotkała się z żorskimi władzami samorządowymi w celu ustalenia sposobów dalszej współpracy, która od kilku lat, głównie z powodu zmian we władzach samorządowych węgierskiego partnera, znacznie osłabła. Węgrzy na spotkaniu poinformowali jednak o chęci dalszej współpracy, której szczegóły ustalone maja być w najbliższym czasie w drodze rozmów na szczeblu poszczególnych instytucji miejskich obu partnerów. Na zakończenie oficjalnej części wizyty, delegacja węgierska wzięła udział w uroczystościach żorskiego Święta Ogniowego.
Wrzesień 2005
W czwartek i piątek 22 i 23 września 2005 r. w naszym mieście gościła delegacja władz partnerskiego miasta Mezőkövesd z Węgier. Okazją do przyjazdu stała się 10 rocznica podpisania aktu partnerstwa miedzy obydwoma miastami. Delegacji węgierskiej przybyłej do Żor przewodniczył obecny burmistrz Mezőkövesd András Tállai. To właśnie on, wraz z prezydentem Żor Waldemarem Sochą w piątek 23 września o 16.30 uroczyście podpisali nowy akt partnerstwa. Wcześniej, na uroczystej sesji żorskiej Rady Miasta, żorscy radni jednogłośnie podjęli uchwałę, by uczcić 10 rocznicę współpracy z węgierskim miastem, nazwaniem jego imieniem najnowszego ronda, które powstało niedawno u zbiegu alei Niepodległości, Wojska Polskiego i ulicy Jubileuszowej. Uroczyste otwarcie tego ronda nastąpiło także w miniony piątek o godzinie 17.30. Inne punkty wizyty węgierskich przyjaciół to: wizyta w dwóch żorskich szkołach współpracujących ze swymi węgierskimi odpowiednikami (Zespół Szkół Budowlano – Usługowych oraz Zespół Szkół Nr 6), zwiedzenie terenów Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, Izby Regionalnej w Roju, oraz koncert Żorskiej Orkiestry Rozrywkowej pod batutą Lothara Dziwokiego.
Akt partnerstwa z roku 2005
Atrakcje turystyczne
Zsory - Furdo
W odległości 3 kilometrów od miasta znajduje się kąpielisko leczniczo rekreacyjne Zsory. Nazwa (o brzmieniu identycznym jak polskie Żory) wywodzi się od nazwiska węgierskiego przedsiębiorcy, który w latach czterdziestych ubiegłego wieku szukał w okolicy złóż ropy naftowej. Ropy nie znalazł, odkrył za to obfite źródła gorącej wody o właściwościach leczniczych. Woda wypływa z głębokości 875 metrów, ma temperaturę 72 stopni Celsjusza, zawiera m.in. siarkę, lit i sole alkaliczne. Wykorzystywana jest w leczeniu chorób układu kostnego, dróg oddechowych i chorobach skóry. Kąpielisko składa się 6 basenów leczniczych i rekreacyjnych, zarówno krytych, jak i znajdujących się na wolnym powietrzu. kompleks otoczony jest przez powstałą w minionym półwieczu dzielnicę domków jednorodzinnych, w której znajduje się wiele ośrodków wypoczynkowych.
Hadas
W sierpniu od lat odbywa się w mieście Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny a wraz z nim Dni Wina. Szczególnie wtedy warto odwiedzić najstarszą część miasta, prawie nienaruszoną od końca XIX wieku dzielnicę Hadas. Nieregularne kręte uliczki, stojące blisko siebie pobielone wapnem domy o słomianych strzechach liczą sobie czasem nawet 150, 200 lat. Znajduje się tam m.in. muzeum poświęcone miejscowej hafciarce Kisjanko Bori, jak również muzeum maszyn rolniczych, wykorzystywanych przy pracach polowych na przełomie XIX i XX wieku. Adres internetowy Mezőkövesd: www.mezokovesd.hu Strona miejscowego domu kultury. Oprócz wersji węgierskiej istnieje także polska, angielska i niemiecka. Niestety, w części przeglądarek mogą wystąpić problemy techniczne. Więcej informacji na temat pobytu w Mezokovesd może udzielić w języku polskim P. Renata Fekete 3400 Mezőkövesd lllyés Gy. u. 5 e-mail: renata.f@freemail.hu